Сунтаар улууһугар 32 оскуола, быйылгы үөрэх дьылыгар 4193 үөрэнээччи баар. Хас биир үөрэх тэрилтэтигэр оҕолору итии аһылыгынан хааччыйар остолобуой үлэлиир.
Ол курдук оҕо босхо дуу, эбэтэр төһө харчыны төлөөн аһыахтааҕый диир төрөппүттэр болҕомтолоругар. 2016 сыл алтынньы 13 күнүгэр 275 нүөмэрдээх улуус дьаһалтата үөрэх тэрилтэлэригэр итии аһалык тэрийиитин туһунан дьаһал таһаарбыта. Ол дьаһалга олоҕуран 2019 сыл муус устар 25 күнүгэр 97 нүөмэрдээх «Сунтаар улууһун муниципальнай үөрэх тэрилтэлэрин үөрэнээччилэрин итии аһалыгын тэрийиитин балаһыанньатын туругурдуу» диэн эбии уураах тахсыбыта.
Уларыйыы уурааҕыгар ханнык категориялаах үөрэнээччи босхо, чэпчэтиилээх уонна төлөбүрдээх аска хапсара чопчу сурулла сылдьар: инбэлиит үөрэнээччи (ол иһигэр инбэлиит дьиэҕэ олорон үөрэнээччи) төрөппүт көрүүтэ-истиитэ суох хаалбыт тулаайах оҕо уонна эппиэкэҕэ олорор оҕо итии аһалыгынан бүддьүөт үбүттэн босхо хааччыллаллар. Дьиэҕэ олорон үөрэнэр инбэлиит категорияҕа киирэр доруобуйатынан хааччахтаах оҕо кураанах паёгунан хааччыллар, эбэтэр харчынан толору тэҥнээх компенсация ылар (29.12.2012 № 273-ФЗ Федеральнай сокуон 7 п. 79 ст., 14.01.2016 № 07-81 Арассыыйа үөрэҕин уонна наукатын министиэристибэтин суруга).
Чэпчэтиилээх категорияҕа киирэр үөрэнээччилэр аһыыллара олохтоох бүддьүөттэн толуйуллар. Ол курдук, элбэх оҕолоох кыаммат дьиэ кэргэн (18 саастарыгар тиийэ илик үс эбэтэр онтон элбэх оҕолоохторго) биир үөрэх күнүгэр биир оҕоҕо 80 солкуобай көрүллэр; кыаммат дьиэ кэргэн оҕолоругар 31,5 солкуобай. Бу категорияҕа киирэр үөрэнээччи төрөппүтэ (сокуоннай бэрэстэбиитэлэ) остолобуой аһын сыанатыттан компенсациятын көҕүрэтэн төлүүр. Итии аһалыкка көрүллэр компенсация төрөппүттэргэ харчынан төлөммөт. Бу икки категорияҕа түбэспэт ыал оҕото оскуола бигэргэммит менютунан толору төлөөн аһыахтаах.
Даҕатан эттэххэ, улууспут оскуолаларыгар босхо аһалыгынан инбэлиит, тулаайах оҕолор хааччыллаллар. Оҕо бөҕө доруобуйалаах, чөл туруктаах буолара хаачыстыбалаах итии аһы аһыырыттан эмиэ тутулуктааҕын өйдүөх тустаахпыт.
Дьулустаан ЕГОРОВ, Сунтаар улууһун үөрэҕин салалтатын кылаабынай исписэлииһэ
